Situatie met storing: een poort naar groei
Want we kennen het allemaal: de situaties waarin het stroef loopt. Het schuurt in het contact, of in onszelf. De toestand is “geladen” en we voelen ons geïrriteerd of machteloos. Als gevolg worden we boos en gaan we de confrontatie aan – óf we duiken weg en bagatelliseren de mate waarin we worden geraakt.
Beide reacties leveren echter weinig op. Waarom? Innerlijk blijven we in verzet. En daarmee blijven we helaas ook: ineffectief.
Hoe zit dat?
Vaak reageren we geheel automatisch (en dus eigenlijk onbewust) op ons gevoel van machteloosheid. Maar of we nou vechten, vluchten of verstarren: in wezen blijven we met onze reactie in verzet tegen de situatie. Mogelijk voelt dit functioneel, veilig of rechtvaardig. Maar echte ontwikkeling blijft uit. En onbedoeld zijn we dus ontzettend ineffectief.
Toch is ons verzet wel degelijk waardevol: het een heldere wegwijzer! Een “situatie met storing” is in wezen dan ook geen probleem, maar een poort naar groei en bewustwording. De storing is slechts een signaal dat er iets in onze binnenwereld wordt geraakt dat nog aandacht verdient. Ga er dus niet bij weg, maar beweeg ernaartoe.
Acceptatie is de sleutel (maar niet het einde)
De Cirkel van Acht (zie afbeelding) helpt je deze beweging te maken. En laat zien dat we pas effectief worden als we éérst werkelijk accepteren dat de situatie is zoals het is. Pas dan creëren we ruimte om te kijken naar ons gedrag. En kunnen we iets anders gaan doen dan wat ons zo automatisch invalt.
- In de onderste cirkel van de acht onderzoek je wat jouw reactie vanuit verzet precies is. Het brengt je in contact met de machteloosheid die je voelt ten aanzien van de situatie. (En let op: ondanks het ongemak, is dit een helende beweging!)
- De bovenste cirkel van de acht brengt je in contact met je persoonlijk leiderschap. Hier onderzoek je waar je invloed op de situatie kunt uitoefenen. Uiteindelijk voel je je hier krachtiger: je hoofd, hart en buik zijn nu verbonden.
Eigenaarschap: met hoofd, hart en buik
Die essentiële verbinding tussen hoofd, hart en buik, is ook meteen de reden waarom je éérst je eigen machteloosheid wezelijk moet doorvoelen. Je moet de storing eerst ten volle erkennen. Doe je dit niet? Dan blijft je oplossing een trucje. Veel coachees (en deelnemers in onze opleiding) doorlopen de onderste cirkel dan ook meer dan eens, voor ze toe zijn aan acceptatie. Dit is helemaal oké.
Zo begeleid je de Cirkel van Acht – als coach
De Cirkel van Acht werkt het beste als grondmodel. Je legt hierbij alle elf stappen fysiek in de ruimte, zodat je coachee er letterlijk op kan staan. Als coach sta je naast de coachee en ondersteun je het proces dat zich ontvouwt.
Tip: doe als coach eerder minder in je begeleiding, dan meer. Help de gecoachte vooral vertragen en contact maken met zichzelf. Schiet de coachee bij zichzelf weg? Benoem dan wat je ziet, bevraag of spiegel.
Onderste Cirkel
- Situatie met storing: wat gebeurde er? (Wat voelde/dacht/zei de gecoachte?)
- Vergelijking met eerder ervaringen: gebeurt het vaker? (En zijn bepaalde elementen te vergelijken met situaties uit de jeugd?)
- Automatische reactie: welk automatisch gedrag en gevoel zijn er op dat moment? (Als coach zoek je zodanig aansluiting met de gecoachte dat deze in het hier-en-nu dezelfde reactie laat zien.)
- Het idee geen invloed te hebben: kan de gecoachte de gevoelde machteloosheid toelaten?
- Verzet/geen keuze maken: voelt de gecoachte (vanuit deze machteloosheid) verzet tegen de situatie zelf, het gedrag van anderen of tegen het eigen gedrag of gevoel?
- Inadequaat gedrag: de gecoachte beseft dat de automatische reactie hem niet verder helpt. (Zonder dit besef blijft de gecoachte in de slachtofferrol.)
Bovenste Cirkel
- Acceptatie van de storing: de gecoachte is zich ervan bewust dat hij last heeft van de situatie en kiest ervoor de situatie met nieuwe ogen te bekijken. (De gecoachte vertelt opnieuw, maar nu neutraler en opener: het is zoals het is. Als de gecoachte dit nog niet kan, stapt hij of zij terug naar de onderste cirkel.)
- Hier-en-nu: laat de gecoachte de acceptatie doorvoelen in het hier-en-nu- om dit voor zichzelf te verankeren. (Wat voelt de gecoachte NU?)
- Het idee invloed te kunnen hebben: de gecoachte ervaart dat hij wel invloed zou kunnen uitoefenen. (Hoe is dat?)
- Krachtbronnen: welke bronnen, talenten en ideeën zijn er om invloed uit te oefenen?
- Keuze maken: de gecoachte kiest vanuit persoonlijk leiderschap voor een actie.
Tot slot: het lichaam wijst de weg!
Tijdens het doorlopen van de Cirkel van Acht maakt de gecoachte een innerlijke beweging van slachtofferschap naar persoonlijk leiderschap.
Het lichaam is hierbij een grote wegwijzer: zie je verkrampte handen of knikken knieën bij de coachee? Benoem dit dan. (Doe dit zoveel mogelijk fenomenologisch: je benoemt wat je waarneemt, zonder in te vullen wat dit betekent. Uiteraard kun je de gecoachte wel vragen naar diens betekenis!)
Voel je als coach zelf een brok in je keel of een knoop in je maag? Ook dat is informatie. Stroomt het proces van je coachee? Dan hoef je niks te doen. Maar komt de coachee niet verder of draait deze in rondjes? Zet dan je eigen, fysieke waarnemingen in als interventie.
Tip: veel praten is niet per se een teken dat het proces van je coachee stroomt. Kijk of de coachee echt contact maakt met zichzelf. En met het wezenlijke (pijn)punt van de situatie.
Veel succes met dit mooie coachmodel!
•
De Cirkel van Acht wordt uitgebreid behandeld (en ervaren) in onze opleiding tot gecertificeerd coach.
