Systemisch coachen: meer impact als teamcoach

De vier oerkrachten van een systeem

Vanuit bijna 25 jaar ervaring met systemisch werk is gebleken dat er vier oerkrachten zijn in de onderstroom van systemen, ook wel de basisbehoeften van een systeem: 

1. De ordening — oftewel de posities die de individuen innemen in het systeem;
2. De insluiting — het erkennen en erbij laten horen van alle mensen en gebeurtenissen;
3. De uitwisseling — de balans tussen geven en nemen binnen het systeemD
4. De bestemming — de plek waar je uiteindelijk komt wanneer er een gezonde uitwisseling kan plaatsvinden.

 Als deze oerkrachten vrijuit kunnen stromen, werkt het systeem optimaal en wordt er op alle niveaus flow ervaren. Een verstoring van (een van) de oerkrachten zorgt voor een gebrek aan flow en uiteindelijk zelfs voor de uitputting van het systeem. 

Het effect van een verstoring van (een van) de oerkrachten

Overtuigingen, emoties of verwachtingen in de onderstroom kunnen bepaalde bewegingen in de bovenstroom tegenhouden als ze niet gezien of erkend worden. Ze houden patronen in stand waardoor de gewenste verandering telkens niet werkelijk kan plaatsvinden.

Wanneer bijvoorbeeld niet voor elk teamlid duidelijk is welke plek hij of zij inneemt binnen het team of de organisatie, kan dat onzekerheden oproepen die in de bovenstroom tot uiting komen als terugkerende meningsverschillen of processen die telkens op hetzelfde punt spaak lopen. Ook kan er via de onderstroom energie uit het systeem lekken door een gebeurtenis of collega uit het verleden waar niet over gesproken wordt (en dus niet ingesloten is). Een andere aanwijzing voor het uit balans zijn van de basisbehoeften van het systeem is een nieuwe leidinggevende die ondanks zijn of haar compleet andere achtergrond en karakter toch in dezelfde rol schiet als zijn of haar voorganger.

In de systemische benadering is een probleem slechts een uitingsvorm – een symptoom van iets dat op een diepere laag speelt, en dus ook daar aangepakt moet worden.

Voorbeeld van een systemische teaminterventie

Wanneer je als teamcoach voelt dat er iets anders gaande is dan hetgeen waarover gesproken wordt of opmerkingen hoort zoals ‘het lijkt wel alsof het in de muren zit’, weet je dat het tijd is om naar de onderstroom te kijken.

Een niet-ingesloten teamverleden is een voorbeeld van iets dat bepaalde patronen ongemerkt in stand kan houden. Met een teamopstelling zou je in zo’n geval het (traumatische) teamverleden een plek kunnen geven, zodat het erkend wordt en elk teamlid zich bewust kan worden van de invloed ervan. Samen kunnen jullie aan de hand daarvan ontdekken welke stappen er nodig zijn om het teamverleden werkelijk in te sluiten. Zo kan het systeem gaan helen en ieder teamlid weer vrijuit zijn of haar kloppende plek vinden en innemen.

Teamcoaching

Diepgaande opleiding tot gecertificeerd teamcoach. Leer hoe je jezelf inzet als instrument voor krachtige interventies op de dynamiek van een team als geheel.

Lees meer

Hoe kun jij nu praktisch meer impact maken als teamcoach?

Wat jij als teamcoach kunt doen, is jezelf leren waarnemen als representant van het systeem. Wanneer je, door jezelf in te zetten als instrument, de informatie die voor iedereen binnen het systeem beschikbaar is helder weet te observeren, ben je in staat om interventies te doen die aansluiten bij de dynamiek van het systeem.

Door te benoemen wat je opvalt en er vragen over te stellen, maak je inzichtelijk hoe een team de ongewenste situatie in stand houdt.

Hiermee help je niet alleen alle teamleden inzicht te krijgen in wat er onderliggend allemaal speelt; je functioneert ook als voorbeeld voor hoe elk individu toegang heeft tot deze informatie uit de onderstroom en het kan inzetten om tot diepere inzichten en blijvende veranderingen te komen.