Systemisch wijzer met Leanne Steeghs

Hoe vertaal je systemisch werken naar de werkvloer? Trainer, coach en opleider Leanne Steeghs en organisatieadviseur Siets Bakker schreven over deze vraag het praktische handboek 'Systemisch wijzer'. In een sessie met Leanne verken je samen haar de oerkrachten in de onderstroom van organisaties. Boor je eigen bron van systemische kennis aan!

Door Caroline Linssen

Wie is Leanne Steeghs?

“Ik volleybalde vroeger bij Jong Oranje. Ik heb de sportacademie gedaan, maar wilde geen juf worden. Eerst heb ik als sportgroepsleider gewerkt in een penitentiaire inrichting. Daarna ben ik sales gaan doen in de farmaceutische industrie. Via de toenmalige trainingsmanager kwam ik ooit terecht in een systemische workshop. Dat had een eenvoud die ik direct begreep, waarbij je gebruik maakt van je lichaam als informatiebron. Als je topsport doet, zet je je lichaam instrumenteel in ten dienste van je hoofd; bij systemisch werk neem je met je lijf waar. Je hoeft niet te begrijpen wat je ziet maar laat alles door je heen komen zonder oordeel of mening. Systemisch werken is daarom een heel andere manier om in contact te zijn met je lichaam. Ik besloot toen een post-hbo opleiding te volgen; daarna heb ik me gespecialiseerd via vele systemische opleidingen, want die eerste workshop bleef maar hangen! Zo was voor mij de cirkel rond.”

Wat is systemische wijsheid?

“Bij een probleem ben je geneigd in te zoomen. Als symptomen op meerdere plekken of bij herhaling voorkomen, zoom je in systemisch werken juist uit: hoe is dit probleem ingebed in het grotere geheel, waar is het de oplossing voor? Verder kijk je fenomenologisch naar verschijnselen, precies zoals ze zich voordoen, zonder er iets aan te veranderen of toe te voegen. Tijden kunnen door elkaar lopen, alles is tegelijk mogelijk en aanwezig. Je schakelt je hele lichaam in om te ervaren wat er gebeurt. Dat begint al als je ergens binnenkomt en luistert naar wat het systeem te vertellen heeft. Je stelt jezelf als het ware open voor de systeemenergie van het bedrijf. Zo voel je soms dat er iets niet klopt in een organisatie of team. Door je systemische wijsheid ‘aan te zetten’ neem je die fysieke signalen serieus.”

Hoe word je systemisch wijzer?

“Dat begint met weten, ofwel de kennis over de oerkrachten in de onderstroom van een systeem: ordening, insluiten en de balans in geven en nemen. Dat is vaak een feest der herkenning. Systemische wijsheid is overal en voor iedereen bereikbaar. Met kleine veranderingen en interventies kun je er al toegang toe krijgen: door te voelen en je bewust te worden van de signalen van je lichaam of door systemisch te luisteren en vragen te stellen. Dat doe je zonder oordeel en intentie, en ook zonder mededogen en liefde. Je neemt alles precies zoals het is. Systemische vragen leiden meteen naar de onderstroom en helpen bij het uitzoomen. Mijn favoriet is: ‘Waar gaat het niet over waar het wel over zou moeten gaan?’ Los van het antwoord kijk je vooral naar hoe zo’n vraag resoneert. Een systemische vraag stellen kan al genoeg zijn om iets aan het werk te zetten in de ander.”

Hoe helpt systemische wijsheid coaches en leidinggevenden?

“Je boort een bron van wijsheid aan die al in je zit, waardoor je je interventiemogelijkheden vergroot. In de Coach2meet gaan deelnemers dat zelf ervaren en doen. In een systemische introductieronde verwelkomen we alle systemen in de ruimte. Dan behandel ik de drie oerkrachten aan de hand van demo’s. Mensen komen dan met eigen voorbeelden waar we mee gaan werken. Ik nodig mensen uit: ‘Zien jullie wat ik zie? En zet je de interpretatie even uit?’ Vervolgens doen we een oefening met systemische vragen stellen en systemisch luisteren. Daarvoor heeft Siets Bakker een praktische kant-en-klare set vragen ontwikkeld.”

Wat mis je als je niet zou deelnemen?

“Eigenlijk niks want je bent vergeten dat je deze systemische wijsheid hebt... Maar je mist wel de kans om die nieuwe, extra bron van informatie die voor het oprapen ligt toe te voegen aan alles wat je al in huis hebt.”

Welke inspiratiebron kan je aanbevelen als kennismaking?