Coaching draait meestal om de vraag: waar zet een persoon zichzelf klem?

Saskia van der Kam volgde bij SchoolvoorCoaching in Utrecht de leergang Coaching voor Professionals, een ervaringsgerichte opleiding om professioneel te leren coachen vanuit hart, hoofd en lijf.

Interview door: Inge Brouwer

Op haar LinkedIn is te lezen dat ze als journalist voor een aantal grote dagbladen heeft gewerkt en communicatieadviseur is geweest voor een omvangrijk project in de hoofdstad. Haar profielfoto toont een vriendelijk ogende vrouw met een zachte uitstraling. Krachtig en fijn tegelijk, als een balletdanseres. Een belangrijk persoonlijke inzicht vormde voor haar de aanleiding om de leergang Coaching voor Professionals te volgen.

 "Het gaat mij om de mens met zijn verleden. De vraag hoe we onszelf klemzetten en waarom we altijd weer ons verleden oppakken, voor onze voeten leggen en er opnieuw over willen struikelen."

Fotograaf: Jorrit ’t Hoen

We ontmoeten elkaar in het pand van SchoolvoorCoaching. Een statig gebouw tegenover Oorsprongpark aan het eind van de Utrechtste Biltstraat. We maken kennis, hebben het over interviewen en spreken over het werk dat Saskia de afgelopen jaren deed. Ze neemt me mee in een aantal belangrijke keuzes die ze de afgelopen jaren maakte.

'Na het afronden van een groot project besloot ik het een jaar rustiger aan te doen. Ik had geld gespaard en wilde me richten op een aantal van mijn dromen. Een daarvan was dat ik heel graag de kunstacademie wilde doen. Ik dacht vroeger altijd: ik kan niet tekenen en ben daarom niet geschikt voor een kunstopleiding. Toch besloot ik het erop te wagen en meldde me aan. Daarnaast begon ik met het schrijven van een boek en deed ik andere dingen waar ik zin in had. Ik voelde dat er een luikje naar een nieuw soort inspiratie openging.

Na een aantal maanden, precies op het moment dat ik me weer op een betaalde baan moest gaan richten, kreeg ik het bericht dat ik aangenomen was bij de Gerrit Rietveld Academie. Ik werd overvallen door een bijzonder soort stress en wist even niet goed wat ik moest doen. Tegelijkertijd voelde ik ook: ik ga dit doen! Stoppen kan altijd nog.

Naast deze nieuwe opleiding pakte ik ook mijn oude klussen in de journalistiek en communicatie weer op, maar ik voelde het aan alle kanten wringen. Het zijn mooie vakgebieden en ik heb me er jarenlang in begeven, maar ik zag opeens ook dat ik altijd op zoek geweest ben naar iets anders. Het echte gesprek. Mijn interviews waren vaak veel langer dan die van collega's en met schrijven was ik altijd om de hete brij heen aan het draaien. Het was niet dat ik niet wilde schrijven, maar ik wilde schrijven wat ik wil, hoe ik het ervaarde. De interviews doen, maar niet per se met een 'stukje' als uitkomst. Niet alleen halen, maar een evenwichtiger gesprek voeren.'

En toen?

'Mijn moeder overleed en toen leek het opeens alsof alles stilstond. Ik voelde me verlamd. Ik ben een intensief traject ingegaan en heb veel uitgezocht over mijn verleden, waar ik voldoening van krijg en waar energie verloren gaat. Tijdens het wachten bij een van die afspraken las ik een interview met een kunstenares die zich met haar kunst altijd had gericht op de LHBTIQ+ gemeenschap en daarna een opleiding tot seksuoloog had afgerond. Ik zag welk verhaal de journalist voor ogen had, namelijk dat van de armoedige kunstenaar die zich moet omscholen om geld te verdienen. Zij reageerde daar op met: wat mij interesseert is het onderwerp en er zijn verschillende manieren om mij ermee te verbinden. Kunst is een manier, maar therapie ook. Niet: of of, maar: en en.

Daar viel voor mij het kwartje. Het gaat mij om de mens met zijn verleden. De vraag hoe we onszelf klemzetten en waarom we altijd weer ons verleden oppakken, voor onze voeten leggen en er opnieuw over willen struikelen. Dat thema komt terug in mijn werk als journalist, bij het werk dat ik bij de Gerrit Rietveld Academie maak en het boek waar ik aan werk. Vanuit dat inzicht voelde het volgen van de leergang Coaching voor Professionals bij SchoolvoorCoaching passend.'

Zeg je daarmee dat de mens en het verhaal van de mens jouw overkoepelende thema is?

'Dat is wel wat groot. Het gaat mij meer specifiek om de vraag: Waarom saboteren we, met al onze gewoontes, ons eigen succes? Welk ander dier doet dat? Bijna altijd is een coachingsvraagstuk terug te leiden naar: Waar zet een persoon zichzelf klem? Waar komt dat vandaan? En hoe kun je weer ruimte creëren?'

Wat leerde je daarover in de opleiding?

'Allereerst dat het antwoord altijd in de coachee zelf zit en dat jij als coach een functie hebt, maar vooraf niet exact hoeft te weten welke functie dat is. Tijdens het oefenen van het begeleiden van een coachee werd me dit heel erg duidelijk. Ik had een aantal vloerankers op de grond gelegd en liep, letterlijk, met haar mee tijdens het doorlopen van de verschillende stappen van de oefening. Het eerste gedeelte ging goed, maar opeens werd het rommelig en raakte ze in de war. Precies bij een onderdeel uit het proces waar ik zelf nog onzeker was over mijn kunnen. Uiteindelijk zette ik de oefening stil. Mijn coachee stelde mij de vraag 'Hoe vond jij het gaan?'. Ik wilde bijna mijn excuses maken omdat ik dacht dat het aan mijn onervarenheid lag, maar legde gelukkig net op tijd de vraag terug: Zij antwoorde met: 'Er gebeurde precies wat me altijd gebeurt als ik me voorneem om het anders te doen'. Met andere woorden, het was niet mijn onzekerheid die ik in eerste instantie voelde, maar het patroon dat mijn coachee bij zichzelf herkende. In het hier en nu gebeurde precies wat zij in het dagelijks leven ook ervaart. Het gaat dus niet over mij, maar mijn aanwezigheid kan wel degelijk iets in gang zetten.

Daarin zie ik ook veel overeenkomst met de kunstopleiding die ik volg. Wanneer het me lukt om aan een opdracht te werken zonder dat ik vooraf precies hoef te weten waar het naartoe gaat, kom ik in een soort flow en is de uitkomst veel sprekender. Intuïtie is een spier die je kunt trainen. Het gaat over meer dan techniek. Je wordt uitgedaagd om te reageren op wat het doek vraagt. Een open houding en in het moment beslissingen nemen. Het gaat over het vertrouwen dat ik het niet allemaal hoef te weten en dat voelt heel bevrijdend.'

Wat bedoel je daarmee?

'Ik ben opgevoed met snappen, weten, na kunnen zoeken en hoor en wederhoor. Heel feitelijk. Ook in mijn werk, ik ben de persoon die ingehuurd en betaald wordt, dus ik moet het weten. Onder andere door wat er in de leergang aan bod kwam, kom ik er steeds meer achter dat dat niet zo is. Het antwoord zit in de persoon of de situatie zelf en hoe meer ik invul, hoe minder helpend het is. Geen tips geven, veel luisteren en vragen stellen. Samen ergens komen.'

Miste je dat in de werkzaamheden die je hiervoor deed?

'Journalistiek en communicatie gaan uiteindelijk over de output. Daarmee neem ik de verantwoordelijkheid op me dat ik naderhand iets van een gesprek maak. Soms had ik hele mooie en verhelderende ontmoetingen, die ik vervolgens terug moest brengen naar een column. Een column waar ik ook nog maar eens 300 woorden voor mocht gebruiken.
Ik vond de gesprekken heel mooi en fijn, maar heb het gevoel dat ik nu meer kan en mag gaan staan voor wat ik wil. Dat ik iemand mag bevragen en een mooi gesprek met die persoon mag hebben, zonder dat ik mezelf de druk op hoef te leggen om dat gesprek vast te leggen. Het gesprek zelf is de uitkomst.'

Hebben de gebeurtenissen, beslissingen en ontmoetingen van afgelopen jaren jou geïnspireerd?

'Het overlijden van mijn moeder heeft iets geactiveerd. Volwassen worden, er staan, geen kind meer zijn. Ik merk dat het vervullen van iets onderliggends mijn aandacht vraagt. Zowel het schrijven van mijn boek, als de opleiding bij de Gerrit Rietveld Academie en de leergang Coaching voor Professionals geven invulling aan dat gevoel. Ik ben het beetje bij beetje aan het ontdekken. Het concrete doel of de gewenste uitkomst heb ik niet voor ogen, maar de mensen en middelen die ik tegenkom zullen me dat uiteindelijk laten zien. Ook hier probeer ik te vertrouwen op de kracht van het niet weten.'

• Nieuwsgierig naar de leergang die Astrid bij SchoolvoorCoaching heeft gevolgd? Lees hier meer over de leergang Coaching voor Professionals.
• Zin in meer inspiratie? Abonneer je hier op onze nieuwsbrief  - of volg ons op LinkedIn. Je bent van harte welkom!