Je hebt het vast al vaker gezien: nieuwe medewerkers gaan onbewust dezelfde rollen spelen als hun voorganger(s) of dezelfde misverstanden die aan de ene kant van de organisatie zijn opgelost, duiken ineens aan de andere kant van het bedrijf op. Dat komt door de context, het systeem van het team of de organisatie, waar iedereen door beïnvloed wordt en afhankelijk van is. Een team is namelijk meer dan een optelsom van individuele leden en je kunt veel meer impact maken als teamcoach wanneer je de werking tussen de boven- en onderstroom meeneemt in jouw interventies.
De vier oerkrachten van een systeem
Vanuit bijna 25 jaar ervaring met systemisch werk is gebleken dat er vier oerkrachten zijn in de onderstroom van systemen, ook wel de basisbehoeften van een systeem:
- De ordening, oftewel de posities die de individuen innemen in het systeem;
- insluiting, het erkennen en erbij laten horen van alle mensen en gebeurtenissen;
- uitwisseling, de balans tussen geven en nemen binnen het systeem
- en de bestemming, de plek waar je uiteindelijk komt wanneer er een gezonde uitwisseling kan plaatsvinden.
Als deze oerkrachten vrijuit kunnen stromen, werkt het systeem optimaal en wordt er op alle niveaus flow ervaren. Een verstoring van (een van) de oerkrachten zorgt voor een gebrek aan flow en uiteindelijk zelfs voor de uitputting van het systeem. .png)
Het effect van een verstoring van (een van) de oerkrachten
Overtuigingen, emoties of verwachtingen in de onderstroom kunnen bepaalde bewegingen in de bovenstroom tegenhouden als ze niet gezien of erkend worden. Ze houden patronen in stand waardoor de gewenste verandering telkens niet werkelijk kan plaatsvinden.
Wanneer bijvoorbeeld niet voor elk teamlid duidelijk is welke plek hij of zij inneemt binnen het team of de organisatie, kan dat onzekerheden oproepen die in de bovenstroom tot uiting komen als terugkerende meningsverschillen of processen die telkens op hetzelfde punt spaak lopen. Ook kan er via de onderstroom energie uit het systeem lekken door een gebeurtenis of collega uit het verleden waar niet over gesproken wordt (en dus niet ingesloten is). Een andere aanwijzing voor het uit balans zijn van de basisbehoeften van het systeem is een nieuwe leidinggevende die ondanks zijn of haar compleet andere achtergrond en karakter toch in dezelfde rol schiet als zijn of haar voorganger.
‘In de systemische benadering is een probleem slechts een uitingsvorm – een symptoom van iets dat op een diepere laag speelt, en dus ook daar aangepakt moet worden.’
Het doel van systemisch werken
Door systemisch te werken met teams kun je inzicht krijgen in iedereens plek binnen het systeem, de aanwezige krachtbronnen en belemmeringen, en ieders relatie tot het gezamenlijke doel. Het is een zeer effectieve reflectiemethode die zichtbaar maakt wat er in de onderstroom – het fundament – van een team speelt en het daardoor mogelijk maakt om erop te interveniëren en zo uiteindelijk het systeem te helen, oftewel: tot blijvende oplossingen te komen.
Voorbeeld van een systemische teaminterventie
Wanneer je als teamcoach voelt dat er iets anders gaande is dan hetgeen waarover gesproken wordt of opmerkingen hoort zoals ‘het lijkt wel alsof het in de muren zit’, weet je dat het tijd is om naar de onderstroom te kijken.
Een niet-ingesloten teamverleden is een voorbeeld van iets dat bepaalde patronen ongemerkt in stand kan houden. Met een teamopstelling zou je in zo’n geval het (traumatische) teamverleden een plek kunnen geven, zodat het erkend wordt en elk teamlid zich bewust kan worden van de invloed ervan. Samen kunnen jullie aan de hand daarvan ontdekken welke stappen er nodig zijn om het teamverleden werkelijk in te sluiten. Zo kan het systeem gaan helen en ieder teamlid weer vrijuit zijn of haar kloppende plek vinden en innemen.
Hoe kun jij nu praktisch meer impact maken als teamcoach?
Wat jij als teamcoach kunt doen, is jezelf leren waarnemen als representant van het systeem. Wanneer je, door jezelf in te zetten als instrument, de informatie die voor iedereen binnen het systeem beschikbaar is helder weet te observeren, ben je in staat om interventies te doen die aansluiten bij de dynamiek van het systeem.
‘Door te benoemen wat je opvalt en er vragen over te stellen, maak je inzichtelijk hoe een team de ongewenste situatie in stand houdt.’
Hiermee help je niet alleen alle teamleden inzicht te krijgen in wat er onderliggend allemaal speelt; je functioneert ook als voorbeeld voor hoe elk individu toegang heeft tot deze informatie uit de onderstroom en het kan inzetten om tot diepere inzichten en blijvende veranderingen te komen.
Ben jij er klaar voor om je impact als teamcoach te vermenigvuldigen door jezelf in te zetten als instrument, zodat je interventies kunt doen die werkelijk aansluiten bij de dynamiek in de onderstroom? Neem dan zeker een kijkje bij onze leergang Teamcoaching.
Wil je liever eerst even van de sfeer bij SchoolvoorCoaching proeven en onze unieke aanpak ervaren? Kom dan naar onze gratis kennismakingsworkshop en ontdek jouw volgende stap!
Benieuwd naar de mogelijkheden voor een training of opleiding op maat? Bekijk dan ons incompany-aanbod.
