Minke Justus is verdieper, coach en trainer. Met een vader werkzaam als psychotherapeut is kijken naar gedrag haar met de paplepel ingegoten. ‘Mijzelf ont-wikkelen, bewust-zijn en onderzoeken hoe gedrag tot stand komt, heeft mij altijd gefascineerd en mijn manier van zijn vormgegeven.’
Interview door: Susanne Sterkenburg
Minke, je hebt lange tijd gewerkt als woonconsulent en bemiddelaar in de volkshuisvesting. Hoe heeft dat je gebracht naar waar je nu staat?
‘In die functie was ik onder andere bemiddelaar bij ernstige burenoverlast en woonproblemen. Ik leerde hier omgaan met weerstand en protest, en met psychische stoornissen en slachtofferschap. In die jaren heb ik veel geleerd over het gedrag van mensen. Mooi werk, wat ik lange tijd met veel plezier gedaan heb, totdat het klaaggedrag en gebrek aan zelfreflectie mij tegen gingen staan. Het was vaak de schuld van een ander en er was weinig ruimte voor verandering. Ik wilde graag met mensen werken die bereid zijn naar zichzelf te kijken en eigenaarschap over hun leven durven nemen. Zo kwam ik bij de leergang Coaching voor Professionals terecht. Tegelijkertijd startte ik bij de woningcorporatie als interne coach – eerst in dienst en later als zzp’er. Omdat zij in een veranderproces zaten, kon ik mijzelf als coach meteen nuttig maken.’
Later begon je jouw eigen coachpraktijk en ben je zélf trainer geworden bij SchoolvoorCoaching. Vertel!
‘Ik werkte inmiddels samen met een trainer van SchoolvoorCoaching en vertelde haar hoe gaaf ik het zou vinden om zelf trainer te zijn van de leergang Coaching voor Professionals. Toen er ruimte kwam voor een trainer, werd ik door Ans Tros gevraagd en ben ik direct gestart. Het blijkt het leukste vak ter wereld! Ik vind individuele coaching fijn om te doen, en teamcoaching ook, maar met een groep mensen die zelf wil leren coachen een jaar lang de diepte in gaan, inspireert me toch het allermeest. Bovendien leer ik zelf van elke groep ook weer nieuwe dingen, omdat co-creatie in deze leergang centraal staat.’
"Bewustwording is het belangrijkste ingrediënt voor meer keuzevrijheid."
Waar komt jouw fascinatie voor dit vak vandaan?
‘Coaching gaat over de vragen: ‘Wat doe jij om de situatie in stand te houden?’ en ‘Wat heb je nodig om een andere keuze te maken?’ Anders dan vroeger durven we steeds meer naar onszelf en naar elkaar te kijken. Ik vind het alleen al boeiend hoe de processen bij mijzelf werken. Kan ik waarnemen wat er in mij gebeurt en ken ik mijn triggers? Kan ik daardoor anders handelen? Die bewustwording is echt het belangrijkste ingrediënt en de grootste kracht. Wanneer je zicht krijgt op hoe je (met elkaar) communiceert, welke (gedrags)patronen zich telkens herhalen, waar ze vandaan komen en hoe en waarom ze in stand worden gehouden, kun je zien wat zorgt voor belemmering, waar kansen liggen en waar je invloed op kunt uitoefenen. Het onderzoeken en kunnen benoemen van de kracht van het bewust worden van je bewustzijn, het reflecteren op wat je doet en het effect daarvan op de ander, vind ik prachtig. Het ‘oude’ doorbreken is spannend en het vergt lef en eigenaarschap. De beloning is echter meer energie en keuzevrijheid, heldere doelen en een betere samenwerking en communicatie. Dat wil toch iedereen!?’
Over reflecteren gesproken, dat is een belangrijk onderdeel van waarnemend handelen - een van de pijlers van SchoolvoorCoaching. Kun je daar iets meer over vertellen?
‘Coaching start vaak met een belemmering of een verlangen. Iets in jou wil een volgende stap zetten. Kun en durf je je dan bewust te worden van je bewustzijn? Kun je waarnemen wat er gebeurt? Is dat wat je ervaart van jezelf of van een ander? En hoe werken jouw overlevingsmechanismen? Die informatie is superkrachtig. Kun je zien hoe jij zelf de situatie in stand houdt? Wat zit daar onder? Deze reflectie helpt je waarnemend in het moment te handelen en meer open te communiceren. Je onderzoekt daarbij alle lagen: fysiek, emotioneel, mentaal en energetisch. Wanneer je je bijvoorbeeld onrustig of gespannen voelt, neem je mogelijk een fysieke sensatie waar. Kun je daar dan een waarde aan koppelen, zoals: ‘ik ben angstig of boos’? Ben je vrij om naar deze emoties toe te bewegen of druk je ze de kop in? Ben je vrij in jouw gedachten of gaan ze met je aan de haal? En hoe sterk bepalend zijn jouw overtuigingen en aannames? Wat neem je waar in de energie – bij jezelf, bij de ander of in de ruimte? Als je gaat waarnemen en reflecteren, ben je vrijer in jouw handelen. Door het toepassen van waarnemend handelen blijf je meer aanwezig in het nu en verbonden met je hoofd, hart en buik. Dat vind ik magisch aan dit werk.'
"Iedereen doorloopt zijn eigen proces op zijn eigen moment en daar geef ik ruimte aan. Niemand hoeft tegelijk te bewegen."
Wat brengt deze manier van coachen jouw klanten?
‘Het brengt meer bewustzijn van het gedrag dat iemand laat zien en het effect ervan op de ander – en ook vice versa. Dat bewustzijn leidt tot het nemen van verantwoordelijkheid voor emoties, overtuigingen, aannames en gedrag. Het brengt je opnieuw in contact met je diepste waarden. Het geeft vrijheid en meer zicht op wie je werkelijk bent. Voor mijzelf leidt het ertoe dat ik mij vrijer en gelukkiger voel. Juist doordat ik kan voelen en doorgronden hoe een situatie mij uit balans brengt. Het is vaak iets ouds uit het familiesysteem of iets wat ik al op jonge leeftijd heb aangeleerd. Door het aan te kijken, gaan dingen steeds minder in de onderstroom zitten. Sluit je iets uit, dan zal het alleen maar harder op jouw deur kloppen om alsnog gezien te worden. Kun je waarnemen, reflecteren én (anders) handelen, dan zal het transformeren! Het werken in een groep is hierbij heel waardevol. Ik vertrouw op de kracht en wijsheid in een groep; van alle mensen afzonderlijk. Iedereen doorloopt zijn eigen proces op zijn eigen moment en daar geef ik ruimte aan. Niemand hoeft tegelijk te bewegen. Het is een co-creatie.’
"Co-creatie draait om het bundelen van krachten voor een hogere uitkomst dan je als individu had kunnen creëren."
Wat is co-creatie voor jou?
‘Co-creëren is telkens gebruikmaken van de interactie, van elkaars achtergrond, mechanismen en systemen, en dat gezamenlijk onderzoeken. Vanuit nieuwsgierigheid samen creëren en een volgende stap zetten. Het draait om het bundelen van krachten voor een hogere uitkomst dan je als individu had kunnen creëren. De winst zit ‘m in 'samen'. Ik merk in de leergang steeds hoe belangrijk de co-creatie met de groep is. Alleen zou je zo'n reis niet kunnen maken. Je leert tijdens de leergang onder andere over projectie, overdracht, de Transactionele Analyse, de Drama- en Winnaarsdriehoek, het systeemdenken en nog veel meer. Hier heb je interactie voor nodig, elkaars nieuwsgierigheid en de drive om te willen leren. Het bundelen van de krachten, en daarmee licht schijnen op de collectieve thema's, is co-creatie. Het ontstaat dóór de groep, maar heeft grotere individuele groei tot gevolg.’
Kun je een voorbeeld geven van een situatie waarin je die co-creatie hebt ervaren?
‘Vanaf de start van de leergang begint het co-creëren al. Er is bijvoorbeeld een oefening waarbij je jouw licht- en schaduwkant opstelt. Je kiest twee mensen uit de groep die jouw licht en jouw schaduw representeren. Vervolgens doen zij hun eigen ‘dans’ en geven ze je zo informatie over jezelf. Zo was er iemand die altijd dacht dat zij te weinig oog had voor haar schaduwstukken. Toen zij haar licht- en schaduwkant opstelde, bleek juist haar lichtkant zich niet gezien te voelen – haar schaduwkant zat er steeds voor. Het niet zien van haar eigen lichtkant was een mechanisme om veilig in de schaduw te kunnen blijven, in plaats van zichzelf werkelijk te laten zien. Dit is pure co-creatie, want zonder de groep had zij dit op dat moment niet ontdekt. Tijdens de trainingsdagen worden er veel van dit soort ontdekkingen gedaan. Zonder interactie met de groep is het groeiproces in zo’n korte tijd niet zo diep; juist die interactie zorgt voor beweging.’
