Patronen rond helpen: Drama of Winnen?
Bij het geven, aanraden of ontvangen van hulp gaat het ergens altijd over macht en machteloosheid.
Wanneer iemand afhankelijk is van iemand anders, en deze afhankelijkheid voor beide partijen goed is, is er niets aan de hand. Maar het is een fragiel evenwicht.
Ben je als coach of begeleider onbewust op dit thema? Dan loop je de kans te handelen op een manier die uiteindelijk niet dienend is. Niet voor jou, en niet voor de ander. (Zélfs als je het goed bedoelt.)
Voor je het weet, hou je de ander -of elkaar- gevangen in een disfunctioneel patroon. De drama- & winnaarsdriehoek geven inzicht in de dynamiek rond geven, ontvangen en verwachten. Beide driehoeken bestaan uit drie "rollen". Deze kunnen bewust of onbewust aangenomen worden. Hieronder lichten we eerst de rollen toe uit de dramadriehoek.
Extra winst: bij bewustwording op dit thema, is profijt in je privéleven onvermijdelijk! ;-)
De Redder
Een Redder handelt in de kern om een ander te helpen. Maar doet dit om zichzelf goed te kunnen voelen. Hierbij opereert hij vanuit de ego-positie van Ouder. En de impliciete boodschap is hier dan ook: "Ik weet wat goed is voor jou. (En jij weet dit zelf niet)." De Redder gelooft hierbij niet dat de ander zijn eigen problemen kan oplossen.
De Aanklager
Een Aanklager handelt (openlijker) uit eigenbelang. Ook hij opereert vanuit de ego-positie van Ouder. Waarbij de impliciete boodschap is: “Jij doet het niet goed (en ik wel).” De Aanklager handelt hierbij vanuit de overtuiging dat de ander niet deugt (in wat hij doet). En vanuit het (onbewuste) idee zich pas goed te kunnen voelen wanneer de ander "boet" voor zijn of haar fout.
Het Slachtoffer
In tegenstelling tot de andere twee drama-rollen, handelt een Slachtoffer juist niet. Hij is hier gevoelsmatig niet toe in staat. Vanuit een niet kunnen, niet willen of niet durven. Een Slachtoffer opereert dan ook vanuit de ego-positie van het Kind. De impliciete boodschap is hier: "Jij weet wat goed voor mij is. En ik ben van jouw hulp afhankelijk." Een Slachtoffer handelt (niet) vanuit de misvatting geen eigen vermogen te hebben om het probleem op te lossen.
Actie Reactie
Eenmaal gevangen in de dramadriehoek, reageren rollen vaak op elkaar. (De redder “helpt” bijvoorbeeld het slachtoffer, waardoor het slachtoffer blijft hangen in het idee problemen niet zelf op te kunnen lossen.) Dit leidt ertoe dat twee partijen elkaar lang kunnen vasthouden in de ingenomen rol.
Overigens wordt vaak, afhankelijk van de context, van rol gewisseld. Zo kan dezelfde persoon zich in een vriendschap opstellen als Redder, als zoon de Aanklager zijn en zich op de werkvloer gedragen als Slachtoffer van de besluiten van de organisatie.
Hoe kom je eruit?
Wanneer er sprake lijkt te zijn van dramadriehoek-dynamiek, kan met behulp van de winnaarsdriehoek de situatie worden bekeken. De volgende stap is dan het vergroten van het eigenaarschap.
De winnaarsdriehoek
De winnaarsdriehoek beschrijft een aantal manieren om uit de dramadriehoek te komen en te blijven. Je handelt hier op een manier die dienend en duurzaam is - voor jezelf en de ander. De kern van de winnaarsdriehoek is het nemen van eigenaarschap voor je behoeften, wensen en grenzen, zodat je (weer) handelt vanuit persoonlijk leiderschap. In de winnaarsdriehoek zijn de rollen Redder, Slachtoffer en Aanklager veranderd in Zorgend, Kwetsbaar en Assertief.
We lichten de rollen hieronder toe.
Zorgend
De kern hier is: zorgen voor jezelf én de ander. Het verschil met de reddersrol zit 'm in de overtuiging: "Ik ben oké. En jij bent ook oké." De impliciete boodschap of overtuiging is hier dan ook: "Ik weet wat goed voor mij is, jij weet wat goed voor jou is." De vaardigheden die je nodig hebt voor deze rol zijn: luisteren & zelfbewust optreden.
Assertief
Wanneer je assertief handelt, hou je zowel je eigen belang als dat van de ander in het oog. Ook hier is de gedachte: "Ik ben oké. En jij bent ook oké." De impliciete boodschap hier is: "Ik ben duidelijk over wat ik nodig heb en waar mijn grenzen liggen. Zowel naar mezelf toe als naar anderen." De vaardigheid die bij deze rol hoort: zeggen wat je denkt, vindt en voelt - zonder de ander te kwetsen.
Kwetsbaar
Wanneer je je kwetsbaar opstelt, ben je (potentieel) noodlijdend. Je hebt behoefte aan hulp. Maar ook hier is de achterliggende gedachte: "ik ben oké. En jij bent ook oké." In deze rol handel je dan ook vanuit de overtuiging: "Hulp is prettig. Maar ik heb meerdere opties en ik onderzoek wat ik nodig heb." De vaardigheid die bij deze rol komt kijken: problemen oplossen vanuit zelfbewustzijn.
- - -
In onze opleiding tot gecertificeerd coach leer je alles over de drama- en winnaarsdriehoek.
Naast theorie vormen bij SchoolvoorCoaching de basis: persoonlijke ontwikkeling & ervarend leren. Want boeken lezen kan een mooi startpunt zijn. Maar daadwerkelijk de kunde en het lef ontwikkelen voor (soms spannende) interventies... dat leer je alleen door te ervaren, te oefenen en te doen. Of zoals leergangcoach Gideon Stijns het zegt: "Pas een doorleefde en begrepen ervaring geeft innerlijke rust, stabiliteit en wijsheid."
Zo word jij zélf het belangrijkste instrument bij jouw interventies als coach, teamcoach of coachend leider.
