‘Door de rol van teamcoach juist in te zetten, merk ik dat er binnen mijn teams voor iedereen meer ruimte ontstaat’

Met ruime werkervaring binnen de bancaire sector en een afgeronde opleiding tot Agile coach, startte Benita van Lawick in 2022 als Scrum Master bij de Volksbank. Begin 2023 verzorgde SchoolvoorCoaching, onder leiding van Rian van Straalen, een training Teamcoaching en Groepsdynamiek voor een groot aantal Scrum Masters van de Volksbank. We vroegen Benita naar haar eigen uitdagingen en die van haar teams.

Allereerst, wat doet een Scrum Master eigenlijk?

Als Scrum Master, de naam zegt het al, faciliteer je teams in agile werken door het toepassen van het Scrum Framework. Dat betekent dat ik zelfsturing van teams stimuleer door het faciliteren van hun eigen besluitvorming. Iedere Scrum Master vult deze rol op zijn eigen manier in. De een kent de theorie van A-Z uit zijn hoofd, terwijl de ander veel meer op het menselijke aspect gericht is. Het hangt van het team af wat er nodig is.

Teamcoaching is een van de tools waar je gebruik van kunt maken. Hoe meer ervaring je als Scrum Master hebt, des te meer verschillende soorten tools je in kunt zetten.

Waarom volgde je de training Teamcoaching en Groepsdynamiek?

Hoe meer je leert, hoe meer er is om te leren. In mijn eerste gesprek met trainer Rian zei ik: 'Ik denk soms dat ik nu toch wel ervaren genoeg ben om in bepaalde situaties niet meer uit balans te raken. ' Ze reageerde daarop met: ‘Ik doe dit werk al 20 jaar en loop ook nog steeds tegen onderwerpen aan die al eens eerder voorbij gekomen zijn in mijn leven.’ Ik vond dit heel troostend.

Je bent nooit de enige die obstakels tegenkomt. Daarom was het fijn om de training met collega's, die dezelfde rol vervullen, te doen. Je herkent elkaars voorbeelden, hierdoor kun je samen evalueren en jezelf nog meer ontwikkelen.

Doe je dat na de training nog steeds?

Ja, het agile werken betreft een cultuur waarin je veel van elkaar leert door ervaringen te delen en die te evalueren om zo continue beter te worden. Het Scrum Framework faciliteert dit. Ook reflecteer ik één keer per maand met een aantal collega’s die in mijn trainingsgroep zaten. We kijken dan specifiek het toepassen van de teamcoachingsvaardigheden.

Eigenlijk is op mijn handen blijven zitten in veel gevallen mijn grootste verdienste.

Wanneer ben je een goede teamcoach?

In mijn ogen ben je een goede teamcoach als je het eigenaarschap voor de ontwikkeling én het resultaat bij het zelfsturende team kunt laten en niet op je eigen schouders neemt. Dat vergt in mijn geval dat ik heb te leren om ongemak te verdragen. Ik moet soms letterlijk achterover gaan zitten in een comfortabele stoel. Ik leefde voorheen in de overtuiging dat ik heel hard moest werken om een team zelfsturend te maken en snap inmiddels dat dat ongemak van mijzelf is. Achteroverzitten is voor mij dus heel hard werken. Ik zeg nu pas iets als ik een gebeurtenis waarneem die niet helpend is voor het bereiken van de team-ambitie. Eigenlijk is op mijn handen blijven zitten in veel gevallen mijn grootste verdienste. 

Als dat ongemak een stem had, wat zei het dan?

Het is op zoek naar goedkeuring en ertoe doen. Het is fijn als je een compliment krijgt, maar het zorgt er ook voor dat wanneer iemand vindt dat jij ‘ergens van bent' je je daar ook meteen verantwoordelijk voor voelt. Het laten gebeuren, zodat het team in staat is om te leren, voelt soms alsof je tekortschiet.

Wat wel belangrijk is dat je je waarnemingen bespreekbaar maakt vanuit je eigen authenticiteit en gevoel. Dit alles met de intentie om het team meer in zijn kracht te zetten.

Wat deed dit inzicht met de teams waar je onderdeel van bent?

Een scrum team kent drie soorten rollen: de Product Owner, de Scrum Master en de Developer. Wanneer een organisatie in zijn geheel overgaat op Agile werken, zal iedereen zijn of haar rol moeten pakken om het geheel werkend te maken. Door als Scrum Master de rol van teamcoach op het juiste moment te pakken, merk ik dat er binnen mijn teams voor iedereen meer ruimte ontstaat om niet-effectief gedrag bespreekbaar te maken. Ik werkte heel hard aan een oplossing vóór het team in plaats van mét en door het team.

Het gunnen van een leermoment aan een team of teamlid is wat mijn werk zinvol maakt.

Welk moment in de training maakte indruk op je?

Een van de belangrijkste momenten uit de training was voor mij een eenvoudige oefening die we bij aanvang deden. In de teamontwikkelingsfasen van Tuckman komt het er kort gezegd op neer dat je vier fases van teamontwikkeling hebt. Dit loopt van fase 1 'iedereen kijkt naar de leider' tot fase 4 'het team heeft zoveel vertrouwen in zichzelf en in het nemen van eigenaarschap dat het openstaat voor nieuwe uitdagingen’.

Bij deze oefening stelde ik mij op in de positie “leider”. Mijn medecursisten kregen de opdracht om in positie 1 te gaan staan. Hun ogen staarden me afwachtend aan. Op de vraag wat dit met mij deed, antwoorde ik dat het heel intimiderend voelde en dat ik het gevoel had dat ik ergens een startsein voor moest geven. Rian vroeg me vervolgens mijn ogen te sluiten, een kort moment ‘bij mezelf te blijven' en ze vervolgens weer te openen. Wonderbaarlijk genoeg was ik dat intimiderende gevoel kwijt en zag ik daarna alleen een groep mensen staan. Ik realiseerde me dat dit, in al zijn simpelheid, ook dagelijks met me gebeurde op de werkvloer. Nog steeds gebruik ik die oefening als ik het idee heb dat er onterecht een appèl op me gedaan wordt. Het helpt me uit te zoomen, de situatie te observeren en na te gaan of ik daadwerkelijk verantwoordelijk ben of niet.

Waar haal jij voldoening uit in je werk?

Als het team zelf acties oppakt. Regelmatig worden er dingen gezegd als: ‘We vinden dat meetings minder lang zouden moeten zijn’ of ‘we willen een meer gestructureerde agenda’. In plaats van me in te zetten voor de gewenste oplossing, vraag ik tegenwoordig: Hoe ga je dat aanpakken? Dat klinkt simpel, maar het heeft veel impact op iedereen. Op het team, omdat er een behoefte ligt die, als die behoefte groot genoeg is, door iemand opgepakt moet worden. Op mij, omdat het mijn taak is om het team scherp te houden op het bijbehorende gedrag van de teamleden. Dat is iets anders dan dat ik de taak zelf oppak. Als ik bij een volgende meeting merk dat de wens of het probleem al is aangepakt, dan geeft mij dat veel voldoening.

Mijn missie is mensen te activeren naar een optimale samenwerking. Als Scrum Master ben ik continu aan het balanceren tussen mijn eigen perfectionisme en 'het laten gebeuren van leermomenten’, zodat ik mijn missie kan laten slagen.

-

Ben je zelf Scrum Master en wil je (meer) grip op de groepsdynamiek en jouw rol in Agile teams effectiever maken? Wellicht is de incompany-training ‘Teamcoachtechnieken voor Scrum Masters’ dan iets voor jou.