De coach, de gids en de mentor

Mark Bierlaagh is een van de Scrum Masters van de Volksbank die in het voorjaar van 2023 de training Teamcoaching en Groepsdynamiek bij SchoolvoorCoaching volgde. Onder leiding van Rian van Straalen werden de deelnemers vier dagen meegenomen op onderwerpen als teamontwikkeling, patronen in teams herkennen en benoemen en het verbeteren van teamdynamiek.

'Scrum is lightweight, simple to understand, difficult to master' zo vermeldt een oudere beschrijving van het raamwerk. Ingewikkeld zou deze werkmethodiek dus niet moeten zijn, maar bij het toepassen ervan heb je te maken met complexe organisaties en bovenal met mensen. Hoe zorg je dat je samen aan het juiste werkt en samen gedaan krijgt wat nodig is?'

Als coach, gids en mentor helpt de Scrum Master het team met het onder de knie krijgen van de Scrum waardes en principes en daarmee het succesvol werken met de Scrummethodiek. Rollen en onderwerpen die naadloos aansluiten op teamcoaching. We spraken met Mark over wat hij tegenkomt in zijn werk en hoe de training hem en zijn team verder bracht.

Waarom volgde je de training Teamcoaching en Groepsdynamiek?

Ik kwam ooit de uitspraak 'You can't be a teacher, if you stop being a student'  tegen. Die zin is mijn mantra geworden. Teamcoaching gaat in de eerste plaats over jezelf. Ik vind het belangrijk om mezelf te blijven ontwikkelen. Wat kan ik zelf doen, of laten, om de teams waar ik onderdeel van ben verder te helpen?

Als Scrum Master ben je zowel coach, gids als mentor. Met welke dilemma’s heb je te maken?

Soms ben ik de Scrum Master die in meetings bepaalde dingen gedaan wil krijgen, terwijl ik als coach van het team juist wil vertragen om te voelen wat er gaande is in de onderstroom. Soms is het zoeken naar welke pet ik op heb of op zou moeten hebben. Tegenwoordig benoem ik dat: Als Scrum Master wil ik meters maken, maar als coach zie ik dat we nog aandacht hebben te besteden aan waar we nu zijn.

Wat doe je dan?

Ik ben eigenlijk vooral gestopt met dingen doen. Mijn neiging was om dat wat ik vanuit mijn rol zag, als iets te ervaren wat ik ook op moest lossen. Ik ben me echter steeds bewuster geworden van mijn rol. Mijn rol is niet het oplossen van iets, maar signaleren dat er iets is dat gedaan of opgelost moet worden. In de training gebruikten we hier een mooie metafoor voor: de tas. Je hoeft niet continu de tas op te pakken en hem te gaan dragen. Je kunt hem ook in het midden zetten, de aandacht erop vestigen en hem vervolgens binnen het team op laten pakken. Zo wordt het de tas van het team.

"Mijn rol is niet het oplossen van iets, maar signaleren dat er iets is dat gedaan of opgelost moet worden."

Wat is een belangrijk inzicht dat je mee hebt genomen uit de training?

Dat die verschillende rollen ook betekenen dat je verschillende posities in moet kunnen nemen. Ik heb een faciliterende rol, dus naast dat ik onderdeel ben van het team, moet ik ook voldoende afstand kunnen nemen om te zien wat dat team nodig heeft.

"naast dat ik onderdeel ben van het team, moet ik ook voldoende afstand kunnen nemen om te zien wat dat team nodig heeft"

Het is mogelijk om vanuit verschillende posities naar een situatie te kijken en daar vervolgens met een simpele techniek een aantal verdiepende vragen op te stellen. In de training verbeeldden we dit door het innemen van een van de vier posities in of rondom een bus.

1. Je eigen positie in de bus
2. De positie van de ander of de groep in de bus
3. Buiten, staand naast de bus
4. Vanuit de lucht kijkend naar de bus.

Voor mij werkt die vierde positie heel relativerend. Zeker als ik me emotioneel betrokken voel bij een onderwerp, merk ik dat het in die positie lukt om de angel eruit te halen. Door jezelf ver buiten de situatie of het vraagstuk te plaatsten kun je antwoord geven op de vraag: ‘wat zou je de mensen die zich in deze situatie bevinden nu adviseren’ of ‘als je 80 bent, hoe kijk je dan terug op deze situatie’?

Hoe lukt het jou om dat te doen terwijl je je emotioneel betrokken voelt?

Ik kwam tot het inzicht dat, voordat je rationeel iets kunt benaderen, je lichaam al lang een signaal heeft gegeven. Ik leg daarom mijn hand op mijn hart en vertrouw op wat ik voel. Daarna spreek ik het uit: 'ik heb het gevoel dat…' of 'als ik dit zo bekijk dan…'.

In de training kwam een techniek aanbod om dat gevoel te benoemen

1. Als ik dit zo hoor of zie, dan heb ik het gevoel dat.
2. Checkvraag: Heb of herken jij dat ook?
3. Wat kunnen we eraan doen om dat gevoel anders te maken?
   

Zijn er zaken die je ook naast je werk toepast?

Zeker, met de collega Scrum Masters met wie ik de training volgde spreek ik nog steeds elke zes weken af. We bespreken dan situaties en oefenen met dingen die we lastig vinden. Verder heb ik thuis twee pubers en af en toe leg ik bewust ergens ‘een tas' neer of vraag ik naar wat ze willen bereiken met een bepaalde opmerking. Het is leuk om te merken hoe je ze daarmee soms op een ander spoor kunt zetten en hoe ze zelf met verassende oplossingen of ideeën komen.

Wat heeft indruk op je gemaakt tijdens de training?

Allereerst de omgeving die door Rian werd gecreëerd. We konden in alle veiligheid en openheid onderwerpen met elkaar bespreken en oefenen. Hierdoor is het een briljante en mooie training geweest. Natuurlijk heeft een trainer hiervoor het vertrouwen en de overgave van een groep nodig, maar het zegt ook iets over de gave die zij heeft.

Daarnaast zag ik al heel snel na de training een eerste effect. Een collega uit een van mijn teams gaf aan dat zij het lastig vond om vervolg te geven aan zaken die in het team besloten waren. Het kwam erop neer dat ze bijna alles zelf oppakte. Ik benoemde het gevoel dat ik erbij kreeg, namelijk dat ik in die situatie het gevoel zou hebben er alleen voor te staan. Ze beaamde dat en vervolgens vroeg ik haar wat zij ervoor nodig zou hebben om het team er meer bij te betrekken.

Ze kwam daarop zelf met een aantal inzichten en acties. Natuurlijk had ik de neiging om te adviseren en het probleem voor haar op te lossen, maar het was gaaf om te zien dat ik haar, juist door middel van het stellen vragen, naar de beste aanpak kon begeleiden. Ik heb deze anekdote gedeeld met de mensen die in mijn trainingsgroep zaten.

"het was gaaf om te zien dat ik haar, juist door middel van het stellen vragen, naar de beste aanpak kon begeleiden"

We kunnen elkaar simpelweg helpen door vragen te stellen. Hiermee zadelen we elkaar niet op met tassen, maar maken we ze beter draagbaar. Hierdoor blijft iedereen gemotiveerd en komen we als team verder.

-

Ben je zelf Scrum Master en wil je (meer) grip op de groepsdynamiek en jouw rol in Agile teams effectiever maken? Wellicht is de incompany-training ‘Teamcoachtechnieken voor Scrum Masters’ dan iets voor jou.