Werken met beelden: achterover leunen in coaching

Loeki Bentlage is als trainer en coach gespecialiseerd in het versterken van communicatie, mindfulness en werken met beelden als methode. In haar Coach2meet op 27 mei  2016 leer je op allerlei creatieve manieren hoe je de kneepjes van het werken met beelden in coaching toe kunt passen met behulp van haar fotospel Zielzin. Loeki: “Mijn aanname is dat werken met beelden een veilige leeromgeving creëert. Dat helpt zeker bij een thema als bezieling en zingeving.” - Door Caroline Linssen

Hoe ben je in coaching terechtgekomen?

“Al heel vroeg in mijn studie medicijnen merkte ik dat artsen het hebben over ‘die lever’ en niet over ‘meneer Jansen’. Ik wilde dus geen arts meer worden, want ik ga uit van de hele mens: in mijn studie, in zelfverdediging en in coaching. Ik heb altijd meerdere sporen tegelijk gelopen en graag met groepen gewerkt. In mijn tweede studiejaar ben ik mentor geworden, ik heb vechtkunst geleerd en ben lang docent zelfverdediging voor vrouwen en meisjes geweest. Vanuit mijn vechtkunstachtergrond heb ik veel over mezelf en over persoonlijk meesterschap geleerd, ook een groot thema in de coachingswereld. De rode draden in mijn werk en leven zijn het besef dat je een keuze hebt, en mensen zowel mentaal als fysiek in beweging en in hun kracht zetten.”

Jouw methode om de binnenwereld te verkennen is werken met beelden. Hoe kwam je daar op?

“Ik fotografeer al vanaf mijn twaalfde. De natuurkundeleraar op school leerde mij films ontwikkelen en afdrukken; van mijn eerste geld heb ik een spiegelreflexcamera gekocht. In mijn coachen en manier van praten merkte ik dat ik meer in beelden denk dan in logische structuren. Coaches communiceren met de stem en woorden, maar het non-verbale stuk is voor mij een natuurlijke ingang die ik boeiend vind. Ik was er verbaasd over dat dat miste in de coachopleiding. Zelf werk ik vaak met metaforen, laat mensen met hun lijf iets uitbeelden.

Ik werkte met foto’s van anderen in coachsituaties totdat ik bedacht dat ik ook mijn eigen materiaal kon gebruiken. In 2008 heb ik mijn eerste fotospel voor coaching ‘Natuurlijk! En meer’ op de markt gebracht. Eind vorig jaar is daar ‘Zielzin - een spel met foto’s van de ziel’ bij gekomen. Dit spel ga ik in de Coach2meet gebruiken als een instrument om bezieling en zingeving bespreekbaar te maken.”

Hoe gebruik je beelden in coaching?

“Mensen praten makkelijker met behulp van beelden. De foto’s zijn een hulpmiddel voor de ander om de woorden die er al zijn uit te spreken. Het is belangrijk dat de coachee een duidelijke vraag heeft: hoe gerichter de vraag, hoe betekenisvoller het antwoord. Terwijl de coachee daarover vertelt, zie je of zijn lichaamstaal synchroon loopt met de woorden. Soms is het heel helder, soms moet je nog verder doorvragen.

Er zijn allerlei werkvormen. Bijvoorbeeld aan het begin, midden of eind van een traject de coachee blind een kaart laten trekken over wat hij verwacht van het traject, wat hij behaald heeft, hoe hij verder gaat, of over een dilemma. Je kunt de kaarten ook open neerleggen en de coachee een kaart laten uitkiezen. Er zijn opwarmvragen zoals ‘waar droom je van’, maar ook werkvormen die diepere lagen aanboren. De werkvorm ‘kompas’ bijvoorbeeld is te gebruiken als iemand een koers zoekt in keuzes over werk. Die kun je één-op-één of in groepen toepassen.

Gebruik je de kaarten alleen voor kennismaking of evaluatie, dan is dat slechts een stukje van de mogelijke toepassingen. Ga je het inzetten als coachinstrument, om verdieping en verandering te realiseren, dan vraagt het meer van je vaardigheden. Het is wel handig dat je er eerst zelf praktisch mee aan de gang gaat. Bijvoorbeeld in de Coach2meet, waar ik je het zelf laat ervaren als coachee en als begeleider. Je krijgt de kans om de vele mogelijkheden in toepassing en werkvormen te onderzoeken.”

Je kunt het dus heel breed inzetten?

“Eigenlijk overal bij, mits jij als coach maar duidelijk hebt waarvoor je het inzet. Foto’s zijn uitstekend geschikt bij veranderingstrajecten, omdat je heel helder kunt vragen wat de situatie nu is, hoe de ideale situatie eruitziet, hoe je daar kan komen en wat de coachee helpt of tegenhoudt. Maar ook voor intervisie, relatietherapie of rouwverwerking.

Ik heb er een intervisiewerkvorm bij gemaakt. Soms gaat een coach heel hard aan het werk en gooit meteen tien vragen over de gekozen kaart naar de coachee… Ik laat dan zien dat je de kaarten hun werk kan laten doen. Dan is de coachee aan het werk, niet jij. Ik bied ook een werkvorm aan over bezieling. Daar horen vragen bij als: ‘Wat komt er in je op als je bezieling hoort, en waar ervaar je dat in werk en leven?’ Of: ‘Wat ligt nog verborgen in je en heeft de behoefte om zich te laten zien?’

Mijn aanname is dat werken met beelden een veilige leeromgeving creëert. Dat helpt zeker bij een thema als bezieling en zingeving. Met de fotokaarten geef je de gecoachte iets in handen waardoor je makkelijker in gesprek komt over eigen kracht, eigen weten en thema’s als leven en dood.”

Wat voegt jouw werkwijze met foto’s toe?

“Foto’s gebruiken is niet nieuw. Het zijn mijn eigen foto’s die ik speciaal maak voor coaching en training. Ik selecteer foto’s die je raken. Het gaat ook om de werkvormen die ik ermee aanbied. Het is een instrument dat je combineert met jouzelf als instrument. Werken met beelden roept veel meer associaties op en creëert meer verbinding naar het gevoel dan een rationele aanpak.

Het spel Zielzin is een instrument om diepgang te creëren en inzichten te verwerven. Als de coach de werkvorm goed kiest, levert dat verrassende en mooie dingen op. Daar heb je als coach vaardigheden voor nodig als een open mind, ontwikkelingsgericht zijn, uitgaan van het vermogen en het positieve van de ander, de realisatie dat ieder mens een eigen werkelijkheid heeft, en lef. Om er goed mee te werken, moet je helder zijn in het doel waar je het voor inzet en het resultaat dat je wilt bereiken. Maar gebruik Zielzin vooral creatief. Ik doe in mijn workshop ‘Werken met beelden’ een oefening waarin elke deelnemer iets mag roepen over een situatie waar hij mee zit. De anderen mogen dan bedenken hoe ze het fotospel daarbij zouden inzetten.”

Wat kunnen deelnemers verwachten in jouw Coach2meet?

“Na een korte presentatie gaan we met de kaarten van Zielzin aan de slag. Zo ervaar je interactief en speels wat je erdoor kan leren en hoe je het kan toepassen. Ik laat je als gecoachte en als coachee zoveel mogelijk werkvormen proeven en ervaren, zodat je naar huis gaat met een rijk gevulde koffer aan werkvormen. En met het spel zelf natuurlijk.”

Wat mis je als je niet zou deelnemen?

“Een andere manier van kijken en van coachen. Leren achterover te leunen. Een hoop plezier, en een stuk levendigheid en levenslust om aan de gang te gaan en dit toe te passen in je eigen werk. Ik zie het als mijn bijdrage aan het leven om antwoorden op levensvragen toegankelijk te maken.”

Meer informatie: www.communicatiewerkt.eu