René Moraal zocht en vond de verbinding tussen hoofd, hart en buik in de ijzige schoonheid van het poolgebied. Samen met Ans Tros nodigde hij in 2014 leiders uit om hun eigen ontdekkingsreis naar Groenland te maken.
Tekst door Caroline Linssen
Door een misverstand sta ik een halfuur te vroeg op de stoep. Veel mensen zouden zich ongemakkelijk voelen als ze in T-shirt en slippers een journalist binnenlaten. Zo niet trainer, coach en veranderaar René Moraal. Bij een pot geurige Indiase thee praten we gemoedelijk over de mooie tuin en wandelen in de bossen bij Soest, totdat hij rustig zijn ontbijt heeft weggewerkt.
Zo ontspannen was zijn leven niet altijd. René beschrijft zichzelf als 'de diplomaat die het allemaal voor elkaar krijgt'. Maar dat kostte wel steeds meer energie.
Stilte en eenzaamheid
Zeven jaar geleden bracht de ex-brandweercommandant een maand alleen door op Groenland, in het kader van een persoonlijke ontwikkelstage voor de School voor Politieleiderschap. Daar hoorde een persoonlijke opdracht bij. Die van René luidde: 'Wat doet stilte en eenzaamheid met jou?'
"Ik ben gewoon heel graag met mensen samen, dus de begeleiders vonden dat ik het tegenovergestelde maar eens moest onderzoeken. Ik moest op Groenland dus heel druk en heel stil zijn. Dat hadden ze goed gezien", herinnert René zich. "Pas als je in verbinding met jezelf bent, kun je goed verbinding maken met anderen. In die vier weken heb ik natuurlijk veel contacten gelegd, want zo zit ik in elkaar. Maar ik zat ook uren met tranen in mijn ogen op een rots aan waterkant, kijkend naar walvissen die uit het water sprongen en de voorbijdrijvende ijsbergen. Het gaf me veel tijd om na te denken over wat ik nu eigenlijk écht belangrijk vond. Thuis zoek ik nu nog steeds de rust op door te wandelen en te mediteren. Door regelmatig in de hectiek van alle dag stil te staan, maak ik verbinding met mezelf: doe ik nog steeds wat ik leuk en belangrijk vind?"
Jagerscultuur
Tussen de fleecetruien en wanten in zijn poolbagage had René ook nog een persoonlijke vraag ingepakt. "Hoe zit het daar op Groenland met de verbinding tussen hoofd, hart en buik? Wat gebeurt er als je je emoties voor je houdt? Daar was ik zelf al tegenaan gelopen natuurlijk." Hij wilde uitzoeken hoe de Inuit in die ijselijke uithoek van Europa met emoties omgaan. "Groenland is een hele rare wereld. De bewoners staan met één been in de oude jagerscultuur, en met het andere in de moderne wereld van televisie en internet. Een rare spagaat dus."
Het werd een heftige ervaring. Er is bijna geen criminaliteit, maar vrijwel nergens in de wereld zijn de cijfers voor huiselijk geweld en zelfmoord zo hoog als op Groenland. "Ik heb daarover gesproken met de politie, en gefilosofeerd met de vrouwelijke bisschop van Lutherse kerk. De oude jagerscultuur betekende dat mannen dagen op jacht waren. Je moest je mond houden, anders ging de prooi ervandoor. Ze praten niet over gevoelens. In combinatie met alcoholisme, wat daar vrij veel voorkomt, barst de bom. Als je je gevoelens niet deelt, kun je elkaar nooit goed kunt begrijpen en echt verbinding maken met de ander. Op Groenland heb ik gezien wat dat met je doet. Daar heb ik veel van opgestoken. Het was voor mij de bevestiging dat het heel goed was om daar mee aan de slag te gaan. Als je meer emotie laat zien, gaat alles tien keer sneller en met minder inspanning. En het werk wordt veel leuker."
Soepeler
Thuis lukte dat wel maar op het werk was het toch wat lastiger om emoties te uiten, merkte hij. "Maar toch, als de balans tussen hoofd, hart en buik goed zit, kun je ook als leidinggevende tonen dat je blij, boos of verdrietig bent. Door daar aan te werken kreeg ik sneller een diepere verbinding met mensen. Een voorbeeld. Een gezamenlijk project bij de brandweer met een andere organisatie liep helemaal mis, buiten onze schuld om. De leidinggevende van die organisatie was nogal dominant en geneigd om meteen de schuld bij anderen te leggen. Ik heb het in dit geval anders aangepakt. Ik liet meteen merken dat ik boos was over hoe slecht haar personeel had gefunctioneerd, en dat ik dat echt anders wilde. Ze zei meteen: 'Je hebt gelijk, dat kan en mag niet gebeuren. Ik zal ze er op aanspreken.' Dat had ik nog nooit meegemaakt."
Het werkt natuurlijk ook met prettiger emoties dan boosheid. "Ik houd oprecht van de mensen waar ik leiding aan geef en die ik train. Ik zie ze bij een training binnenkomen: allemaal lieve, mooie mensen met hun eigen talenten en bagage. Als je dat gevoel voor je wilt houden gaat het niet werken, wél als je het durft te tonen. Dan komt er energie los bij mij en bij hen, waardoor het lekkerder, soepeler loopt. En zij voelen zich veilig. Daar ligt mijn passie."
Trainen op talenten
Sinds een jaar begeleidt René leidinggevenden in veranderprocessen. "Als trainer, coach en veranderaar breng ik daar 25 jaar ervaring voor mee, met vallen en opstaan - dus ik weet ook hoe het niet moet. Je hebt leiders die mensen aanspreken op hun talenten. Je hebt ook leiders die mensen aanspreken op hun gebreken en vinden dat ze dat dan moeten gaan bijleren op een training. Uit onderzoek blijkt dat mensen er minder productief van worden als ze alsmaar op hun tekortkomingen worden gewezen. Van de mensen die door hun leidinggevende worden gestimuleerd en aangesproken op hun talenten is 76% gemotiveerd, vindt zijn werk leuk en werkt harder dan anderen. Dat geldt voor slechts 9% van de mensen die door hun leidinggevende worden aangesproken op hun tekortkomingen. Het is dus veel beter om samen met je mensen er achter te komen op welk terrein hun talenten liggen." Een goede leider zorgt er volgens René voor dat medewerkers hun talenten in hun werk kwijt kunnen. "Natuurlijk is er niets mis mee om mensen te trainen op vakinhoud. Bij de brandweer moet je alles wat je kunt tegenkomen goed oefenen, want in het echt moet het in één keer goed gaan. Maar goede leiders kijken juist naar wat je al goed doet, en hoe je dat nog beter kunt maken."
Talentenreis Groenland
Leiderschap is ook een vak waar je met training en ontwikkeling blijvend aandacht aan moet besteden. Standaard zet je daarvoor een groep leidinggevenden in een conferentieoord. Dat kan anders, bedachten René Moraal en Ans Tros, die elkaar via trainingen van SchoolvoorCoaching hadden leren kennen. "We raken altijd geïnspireerd als we elkaar spreken. Allebei combineren we leiderschap met energie: hoe kun je je er bewust van worden wat jouw energie teweegbrengt bij anderen? Allebei dragen we persoonlijk leiderschap uit: pas als je jezelf kunt leiden, kun je anderen leiden."
Toen hij een keer droomde dat hij met Ans op Groenland rondliep, viel het kwartje: samen een retraite over verbindend leiderschap opzetten in de stilte rond de Poolcirkel, ver weg van de dagelijkse afleidingen. Doelgroep van de Talentenreis Groenland: mensen in hogere managementposities die tegen een keerpunt aanzitten, verdieping zoeken en de behoefte hebben écht stil te staan bij hun leven. "Ans en ik willen onze ontwikkeling, kennis en vaardigheden delen met de mensen die met ons mee reizen naar Groenland. Mijn droom is dat mensen heel veel persoonlijke inzichten gaan krijgen op het gebied van hun talenten en verbindend leiderschap."
Brekend ijs en sjamanen
De Talentenreis Groenland biedt een programma op hoofdlijnen, maar een groot deel is afhankelijk van de inbreng van de deelnemers. "We gaan in ieder geval stiltetochten maken naar een gletsjer, waardoor je de hele dag op jezelf bent teruggeworpen. We denken aan een tocht met sledehonden, en een ontmoeting met een Inuit-sjamaan. Verder gaan we oefeningen doen op het gebied van bewustzijn en werken met energie. We zullen het hebben over talenten en talentontwikkeling, en over leiderschap, zowel persoonlijk als aan anderen. Je krijgt inzicht in de angsten en obsessies die je blokkeren om nog meer verbinding te krijgen met jezelf en de ander. We staan stil bij wie we zelf zijn, wat we willen, wat we écht belangrijk vinden in het leven, wat je daar voor beelden en dromen bij hebt, wat je nodig hebt om die te verwezenlijken, en wat je dan concreet gaat doen om dat te bereiken." Zo leer je van elkaars levensverhalen.
"Er heerst op Groenland een hele bijzondere, heftige, mooie energie. De schoonheid van het landschap en de natuur, de geluiden van het krakende en brekende ijs, de walvissen.... je zuigt die energie op. Je ruikt de zee en het ijs, een walvis die geslacht wordt. Groenland maakt je heel bewust van je zintuigen en je eigen beleving. Het is zo'n overweldigend land. Je wordt er letterlijk stil van, en dan pas ga je je dingen afvragen. Wat wil ik? Wat is belangrijk? Het is dé plek om je hoofd, hart en buik in verbinding te brengen. Dan gebeuren er vanzelf dingen die goed voelen."
